Soms volstaan het pensioen en het spaargeld niet om de kosten van een woonzorgcentrum te betalen. In dat geval kan de bewoner zich richten tot het OCMW van de gemeente waar hij voor de opname ingeschreven was in het bevolkingsregister.

Wanneer het OCMW tussenkomt in de verblijfskosten, kan het dat bedrag terugvorderen van de kinderen en in een uiterst zeldzame situatie van de kleinkinderen. Als de (klein)kinderen financieel (moeten) tussenkomen, is - onder bepaalde voorwaarden - 80 procent van hun bijdrage fiscaal aftrekbaar.

Elk OCMW heeft de keuze tussen:

• Niet terugvorderen, mits goedkeuring door het gemeentebestuur. Zo’n akkoord is algemeen bindend en sluit uit dat het OCMW toch nog selectief zou terugvorderen, bijvoorbeeld bij zeer gegoede kinderen. 
• Wel terugvorderen. In dat geval is een OCMW verplicht om de wettelijk vastgelegde terugvorderingsschaal toe te passen. Wanneer een OCMW terugvordert, zijn wel uitzonderingen mogelijk om billijkheidsredenen. Dat kan bijvoorbeeld bij kinderen die nooit door hun eigen ouders opgevoed werden of waar het contact sinds vele jaren is verbroken. 

Er zijn specifieke spelregels vastgelegd die bepalen hoeveel het OCMW bij de onderhoudsplichtigen kan terugvorderen. Het wettelijk kader hiervoor is vastgelegd in het koninklijk besluit van 9 mei 1984. De volgende elementen zijn cruciaal:

• Maximaal bedrag van de tussenkomst: het bedrag dat het OCMW terugvordert, is altijd beperkt tot het bedrag waarvoor het OCMW moet tussenkomen in de kosten van het verblijf in het woonzorgcentrum.
• Wettelijk vastgelegde terugvorderingsschaal

Er is een uniforme terugvorderingsschaal van kracht. Deze schaal vertrekt van het netto belastbaar inkomen van de onderhoudsplichtige. De volgende principes zijn hier van toepassing:

• Hoe hoger je netto belastbaar inkomen, hoe meer het OCMW kan terugvorderen. Een wettelijk minimumbedrag € 27.368,48 * vermeerderd met € 3.831,59* euro per persoon ten laste) is gegarandeerd. Let wel: dit zijn POD maatschappelijke bedragen – december 2022 (actuele bedragen te raadplegen via POD maatschappelijke integratie). Wanneer je inkomen lager is als dit wettelijk minimum kan het OCMW in principe niets terugvorderen. In dit geval wordt er wel nog rekening gehouden met je globaal kadastraal inkomen van onroerende goederen, op voorwaarde dat dit inkomen minstens € 2.000 bedraagt. (Als het KI hoger ligt dan € 2.000 (niet-geïndexeerd), wordt het vermenigvuldigd met 3 en opgeteld bij het netto belastbaar inkomen. Wanneer je in dit geval dan weer 3 of meer personen ten laste hebt, is er weer een andere berekening van toepassing.)
• Hoe meer personen je ten laste hebt als onderhoudsplichtige, hoe lager het terugvorderbare bedrag.
• Als de onderhoudsplichtige gehuwd is, kan het OCMW gelijktijdig de onderhoudsplichtige en zijn echtgenoot aanspreken. Er wordt dan rekening gehouden met het gezamenlijk netto belastbaar inkomen.

• Beperkt tot het kindsdeel: tenslotte speelt het aantal onderhoudsplichtigen een rol. Het totale bedrag wordt gedeeld door het aantal kinderen van de bewoner. Het OCMW kan per kind geen hoger bedrag dan het kindsdeel terugvorderen (tenzij in gevallen van uitzonderlijke welstand).

Voorbeeld

Je vader komt maandelijks € 400 tekort om de kosten voor zijn verblijf in het woonzorgcentrum te dekken. Omdat je één broer hebt, kan het OCMW per maand maximaal € 200 (€ 400 gedeeld door twee) bij jou terugvorderen, het zogenaamde kindsdeel. Verder heb je een jaarlijks netto belastbaar gezinsinkomen dat tussen € 42.694,84– € 46.526,42 ligt én twee kinderen ten laste. Zo blijkt dat het OCMW in jouw geval maximaal € 160 per maand mag terugvorderen. Was je jaarinkomen lager dan € 27 368,48 euro, te vermeerderen met € 3.831,59 per persoon ten laste, dan mocht het OCMW zelfs niets terugvorderen.

*POD maatschappelijke bedragen – december 2022 (actuele bedragen te raadplegen via POD maatschappelijke integratie)

Als (klein)kinderen financieel tussenkomen voor hun (groot)ouders die in het woonzorgcentrum zijn opgenomen, is 80 % van hun bijdrage fiscaal aftrekbaar. Meer info lees je hier: 
FOD Financien - onderhoudsgeld.

Alleen wanneer blijkt dat een bewoner over onvoldoende middelen beschikt om het woonzorgcentrum te betalen, mag het OCMW een hypotheek op de woning(en) nemen. 

Maar let op: sommige OCMW's nemen meteen een hypotheek op de woning wanneer iemand opgenomen wordt in het woonzorgcentrum. Ze doen dat als tegenprestatie voor het feit dat ze zich borg stellen. Maar zoiets mag niet, in deze fase is een hypotheek uitgesloten.

Contacteer je plaatselijk OCMW of je lokaal belastingkantoor voor het fiscale luik. Vragen of bedenkingen? Mail naar zorgrecht@okra.be.