Onlangs lanceerde de Europese Commissie een voorstel om de geldigheid van rijbewijzen te beperken in duur eens de houder ervan 70+ is, met nog eens strenge voorwaarden erbovenop. Vanzelfsprekend kunnen we hier met OKRA niet akkoord mee gaan, de Commissie dreigt zich immers schuldig te maken aan onvervalste leeftijdsdiscriminatie! En dit op het moment dat er in heel Europa meer en meer stemmen opgaan voor een Universeel Verdrag voor de rechten van ouderen. Veel cynischer kan een timing niet worden…
Concreet loopt er op Europees niveau momenteel een overleg tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Europese Raad over een herziening van de Richtlijn 2006/126/EC over rijbewijzen, COM (2023)127 van 1/3/2023. Via artikel 10 van dit voorstel wil de Commissie de lidstaten verplichten om de geldigheid van rijbewijzen voor personen vanaf 70 jaar voortaan te beperken tot vijf jaar of minder. En dit om via deze weg aan alle 70-plussers een verhoogde frequentie op te leggen van periodieke medische tests of opfrissingscursussen. De Commissie kon tot nog toe geen objectieve gegevens voorleggen van data of statistieken om dergelijke maatregel te verantwoorden.
OKRA protesteert met klem tegen een dergelijke aanpak die getuigt van onverholen leeftijdsdiscriminatie. Uiteraard hebben wij geen enkel bezwaar tegen het opleggen van periodieke medische screenings en beperkingen van de geldigheid van rijbewijzen in functie van een reeks medische diagnoses. Dergelijke diagnoses zijn overigens opgelijst in het voorstel van richtlijn. Maar dit moet dan gelden ongeacht de leeftijd van de betrokken rijbewijshouder.
Koen Peeters, coördinator van onze cel belangenbehartiging verwoordde het in de pers als volgt: “Zonder meer álle Europese 70-plussers (ongeacht hun fysieke en medische conditie) een beperkte geldigheidsduur opleggen van het rijbewijs, en een verlenging afhankelijk maken van medische attesten of zelfs van opfrissingscursussen, leidt bij onze achterban tot grote verontwaardiging. Het is volgens hen je reinste leeftijdsdiscriminatie, een mooi voorbeeld van hoe ‘ageïsme’ dagelijkse realiteit is”.
In de tekst van de Commissie staat - naast deze tergende bepaling van artikel 10 - ook nog een vreemde formulering bij de zogeheten ‘mental impairments’ (bijlage III): naast de regel om geen rijbewijs toe te kennen aan personen met ernstige mentale ongeschiktheden en zware intellectuele onverenigbaarheden heeft men het bij de zware gedragsproblemen ook over ‘ageing-linked behavioural problems’ (= leeftijdsgebonden gedragsproblemen). Deze term is zo vaag dat zelfs de Commissie het antwoord schuldig moet blijven op de vraag wat hiermee bedoeld wordt. Helemaal al als je weet dat er reeds een hele reeks aan ouderdom gelinkte mentale aandoeningen (waaronder Alzheimer) in de lijst zijn opgenomen. Wellicht wordt het bovendien dringend tijd dat ouderen niet a priori als probleem worden beschreven en benoemd. En al helemaal niet als dat gebeurt zonder duidelijke objectieve argumentatie.
Een bijkomend probleem waar we vanuit OKRA op willen reageren is dat binnen de vier jaar de standaardvorm van het rijbewijs louter digitaal zou worden. Het hoeft geen betoog dat bij de oudere generaties niet iedereen beschikt over de nodige digitale vaardigheden. En dat niet iedereen een smartphone heeft of zelfs nog maar een internetverbinding heeft. Ook hier rekenen we erop dat de digitale kloof geen beletsel zal zijn om te kunnen beschikken over een rijbewijs.
Om het probleem aan te kaarten, stuurden we een mail naar onze Vlaamse vertegenwoordigers in het Europees Parlement, met daarin een korte samenvatting van onze bezwaren, samen met de vraag om onze bezwaren kenbaar te maken en te laten doorwegen in hun stemgedrag. Ook het kabinet van minister Verlinden (Binnenlandse zaken) en van minister Gilkinet (Mobiliteit) kregen een brief van ons. Dit leidde tot een interventie in de Kamer door Jef Van den Bergh (CD&V) waarbij OKRA expliciet vermeld werd: https://www.dekamer.be/media/index.html?sid=55P253 (vanaf ‘26:”23).
Onze acties hebben ondertussen al vruchten afgeworpen: zowel minister Verlinden als minister Gilkinet hebben ons laten weten zich sterk af te zetten tegen het voorstel van de Europese Commissie. Zij volgen OKRA in de redenering dat leeftijdsdiscriminatie aan de grondslag van het voorstel ligt. Wij zullen alvast ook bij onze Europese vertegenwoordigers het vuur warm houden!
Tot slot wordt in het voorstel niet ingegaan op praktijken van leeftijdsdiscriminatie die ouderen vaak overkomen bij het huren van een auto in het buitenland. Hoewel ze beschikken over een geldig Europees rijbewijs wordt hen vaak het huren van een auto geweigerd omwille van hun gevorderde leeftijd, ook al hebben ze vooraf de formaliteiten geregeld. Iedere autoverhuurmaatschappij maakt zijn eigen regels, hierbij niet gehinderd door objectieve criteria. Ter informatie een beperkt overzicht van een aantal Europese landen[1]:
[1] Bron: https://www.rentalcars.com/en/guides/what-senior-driver-fee-car-hire
