De pers berichtte over een overeenkomst die in het geheim is gesloten tussen de overheid en de banksector om niet-digitale klanten een universele bankdienst aan te bieden. Deze bankdienst zou maximaal 60 euro per jaar mogen kosten, inclusief ten minste 60 handmatige transacties, 24 opnames uit de pinautomaat van zijn bank en het afdrukken van rekeningafschriften bij het filiaal.
Dit project is gedoemd om te mislukken. Vooreerst is het niet-bindende karakter van de overeenkomst al zeer vatbaar voor kritiek. Bovendien, hoe kan je toegang krijgen tot deze service als er geen bankfiliaal meer is op een redelijke afstand van je huis?
Niet alleen bankkantoren sluiten, ook geldautomaten worden geleidelijk afgeschaft. Dat is althans de bedoeling van het Batopin-project, een samenwerking van vier grootbanken (ING, BNP Paribas Fortis, Belfius Bank en KBC Bank). Aangezien iets meer dan 67 procent van de Belgische bevolking bij een van die grootbanken een zichtrekening heeft, zal de impact van het Batopin-project groot zijn.
Maar wat is Batopin? Door de oprichting van een vennootschap hebben deze vier banken besloten hun netwerk gezamenlijk te beheren. In het kader van dit netwerk zullen dus neutrale geldautomaten worden gecreëerd. Op het eerste zicht is dit een goed initiatief. Maar het initiatief houdt ook een grootscheepse herstructurering van de geldautomaten in, waardoor de helft ervan zal verdwijnen. Momenteel hebben de vier banken 5.062 geldautomaten op 2.500 plaatsen. Door het Batopin-project wil men in 2024-2025 maximaal 2.000 à 2.400 geldautomaten op slechts 650 à 750 plaatsen in België overhouden. Men biedt de garantie dat 95 procent van de bevolking binnen een straal van 5 km toegang zal hebben tot een geldautomaat. Hoe zit het met de resterende 5 procent? En wat met mensen die minder mobiel zijn en zich niet zo gemakkelijk kunnen verplaatsen? Bovendien bieden deze nieuwe geldautomaten slechts een beperkt aantal diensten aan. Zelfs het storten van contant geld zou niet in alle automaten mogelijk zijn. In vele gevallen zullen mensen zich meer dan 5 km moeten verplaatsen! Doe het maar eens met een rollator of een rolstoel.
In het debat hoor je vaak dat nog maar weinig mensen met contant geld betalen, dat contant geld verleden tijd is en dat de vermindering van het aanbod van geldautomaten een logisch gevolg is. Dit is echter een overhaaste conclusie. Ook al neemt het gebruik van contant geld af, contant geld blijft het betaalmiddel bij uitstek voor dagelijkse aankopen en tussen individuen. Volgens gepubliceerde studie van de Europese Centrale Bank (2020) werd 58 procent van het totaal aantal transacties van Belgische consumenten in 2019 in contanten betaald, waarbij deze betalingen 33 procent van de waarde van al hun transacties uitmaakten. Gemiddeld verricht een Belg dagelijks 0,8 betalingen met cash geld tegenover 0,4 met de bankkaart.
Deze digidwang sluit mensen uit om allerlei redenen (financiële draagkracht, digitale vaardigheden, handicap enz). De strijd moet niet gericht zijn tegen deze digitalisering, maar tegen de overweldigende exclusiviteit ervan. 20 procent van de klanten van deze banken zijn 65-plusser. Dit publiek is bijzonder kwetsbaar voor digitalisering. Het wordt daarom tijd dat de banken hun verantwoordelijkheid opnemen en relevante en doeltreffende alternatieven voor digitalisering voorstellen. Het wordt tijd dat de overheid en de financiële wereld reële toezeggingen doen om bankdiensten voor iedereen toegankelijk te houden. Basisbankieren is niet alleen een commerciële activiteit, maar ook een openbare opdracht.
Ondertekenaars: CSC Seniors, Financité, TSE- CSC, CNE, Ainés du CDH, Espace Seniors, Altéo, BAPN, Commission wallonne des prépensionnés et pensionnés FGTB, âgo Asbl, Neos vzw, ABVV-FGTB, De Gezinsbond, Fédération des services sociaux, Vlaamse actieve senioren, ACLVB, ACV-CSC, OKRA, Enéo
